Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) üye devletlerince 1987 yılından bu yana her yıl 31 Mayıs tarihinde tüm dünyada kutlanan Dünya Tütüne Hayır Günü (WNTD), Dünya Sigarasız Günü, Dünya Tütünsüz Günü yahut Dünya Sigarayı Bırakma Günü sigara kullanıcılarının 24 saat müddetle sigarayı bırakmalarının teşvik edildiği bir özel gündür. Bu özel gün ile her yıl dünya genelinde 5.4 milyon kişinin vefatına neden olan ve yaygın bir bağımlılık haline gelen tütün kullanımının global olarak sıhhat üzerine tesirlerine dikkat çekilmesi amaçlanmaktadır. Tütün eserlerinin ziyanları nelerdir? Tütün ve tütün eserlerinin yol açtığı problemler nelerdir?
Tütün yaprağının büsbütün yahut kısmen hammadde olarak kullanılması ile yapılan içme, buruna çekme, emme, çiğneme emelli tüm eserler “tütün mamulü” ya da “tütün ürünü” olarak isimlendirilir. Tüketimi en yaygın tütün eserleri; sigara, sarmalık kıyılmış tütün mamulü, pipo, puro, nargilelik tütün mamulü, enfiye ve çiğnemelik tütündür. Türkiye’de de en çok sigara olmak üzere, nargile, az ölçüde puro ve pipo ile lokal olarak sarmalık ve çiğneme tütün halinde tüketilmektedir.
TÜTÜN BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dünya Sıhhat Örgütüne nazaran nikotin kullanım bozukluğu olarak da isimlendirilen tütün bağımlılığının temel belirtileri şunlardır:
* Kullanımı denetim etme kabiliyetinin bozulması,
* Tütün kullanımına başka etkinliklere nazaran daha fazla öncelik verilmesi,
* Ziyanlarla yahut olumsuz sonuçlarla karşılaşılmasına karşın kullanıma devam edilmesi ile kendini gösteren güçlü bir nikotin kullanma isteği,
* Nikotinin gittikçe eski tesirini kaybetmesi (tolerans geliştirilmesi),
* Nikotin kullanımının kesilmesi yahut azaltılması sonrasında mahrumluk belirtilerinin görülmesi,
* Tütünün tesirlerinin neden olduğu, alevlendirdiği, yineleyici toplumsal ya da şahıslar ortası meseleler olmasına rağmen tütün kullanımını sürdürme (Örneğin; tütün kullanımıyla ilgili olarak diğerleriyle tartışmalara girme),
* Yineleyici bir biçimde tehlikeli olabilecek durumlarda tütün kullanma (Örneğin; yatakta sigara içme),
* İşteki, okuldaki ya da konuttaki pozisyonunun gereği olan en önemli yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyici tütün kullanımı (Örneğin; işini engelleme.)
TÜTÜN ESERLERİNİN ZİYANLARI NELERDİR?
Tütün kullanımı aşağıdaki dört ana bulaşıcı olmayan hastalık üzerinde tesirlidir:
* Kalp ve damar hastalıkları
* Kanser çeşitleri
* Diyabet
* Teneffüs hastalıkları
Tütün kullanımı, halk sıhhati açısından kritik bir sıkıntıdır ve toplumun genel hastalık riskini ve yükünü artırmaktadır. Dünya Sıhhat Örgütünün 2019 yılı Avrupa Tütün Kullanım Trendleri Raporu’na nazaran; sigara kullanımı erken mevt riskini artırmaktadır. Birebir raporda tütün kullanımı dünyadaki erken ölümlerin önde gelen nedenlerinden biri olarak bildirilmektedir ve tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 18 üzerinde tesirli olduğu belirtilmektedir.
SİGARALAR
Sigara, kıyılmış tütünün ince bir kağıda sarılarak hazırlandığı filtreli ya da filtresiz bir tütün eseridir. Tüm dünyada ve Türkiye’de en yaygın kullanılan tütün eseri sigaradır.
Dünyada her yıl tütün kullanımının yol açtığı sıhhat problemleri nedeniyle milyonlarca kişi hayatını yitirmektedir. Kendisi sigara içmediği halde diğerlerinin içtiği sigaraların ziyanlı tesirlerinden ötürü her yıl binlerce kişi hayatını kaybetmekte olup bu durumdan kaynaklanan vefatlar, trafik kazaları ve uyuşturucu unsur kullanımına bağlı ölümlerden çok daha fazladır.
Tütün dumanında formaldehit, siyanür, amonyak, karbon monoksit, naftalin, kadmiyum üzere 4000’den fazla kimyasal husus vardır. Bu unsurların 70’den fazlası kansere neden olmaktadır. Bu kimyasal unsurlar tütün dumanında epeyce fazla ölçüde bulunmaktadır.
Sigara yalnızca içene değil, etrafındakilere de ziyan vermektedir. Dumanı ile etrafa yayılan ziyanlı hususlar yalnızca nefesle değil, cilt üzerinden de emilerek bedene ziyan verebilir. Kana rahatlıkla karışarak bedenin bütün organlarını olumsuz tesirler.
HAFİF SİGARALAR
Sigara dumanı ölçümlerinde, içerisinde düşük katran saptanan sigaralar “light” ve “ultralight”’ olarak tanımlanmaktadır. Bu sigaralar da en az öbürleri kadar tehlikelidir.
Light sigaralar ile ilgili toplumda “daha az ziyanlı oldukları“ tarafında yanlış bir kanı oluşmuş ve bu nedenle tercih edilir hale gelmişlerdir. Halbuki light sigaraların içerisindeki katran ölçüsü daha az olsa da nikotin ölçüleri başkalarıyla birebirdir.
Fakat yapılan çalışmalar göstermiştir ki; bireyler hangi sigarayı içerse içsin, sigara içenlerin sigaraya bağlı hastalıklara yakalanma ve bunlardan ölme riski birebirdir.
Tüm içiciler bağımlılık yapan ve kansere yol açan hususlara tıpkı oranda maruz kalmaktadırlar.
Bedene daha az ziyan verdiği kanısı oluşsa da aslında light sigaralar daha derin nefes çekilerek akciğerlerin en ücra köşelerine kadar gidebilmekte ve daha harap verici olabilmektedir. Bunun yanında içiciler yeterinde sigaraya doyamayacağı için günlük içilen sigara adedini de arttırabilmektedir.
Sigara içen şahısların büyük çoğunluğu çoklukla sigaranın üretim süreci ve içerdiği hususlar hakkında bilgi sahibi değildirler. Bu durumun farkında olan sigara üreticileri eserlerini farklı isimler altında çeşitlendirerek piyasaya sürmekte ve pazarlarını genişletmeye çalışmaktadırlar. Light, hafif, düşük katranlı, mentollü üzere sigaraların tamamı sıhhate ziyanlıdır ve bağımlılık yapmaktadır.
Mentollü Sigaralar
Mentollü sigara yaygın kullanımı olan bir tütün eseridir. Tıpkı light sigaralar üzere mentollü sigaraların da daha az ziyanlı olduğu sanılmaktadır. Lakin yapılan araştırmalar göstermiştir ki mentollü sigaralar, çok daha fazla ziyanlara yol açabilmekte ve esasen ziyanlı olan sigaranın, olumsuz tesirlerinin bedene yayılma kademesi ve sürecini daha çok hızlandırabilmektedir. Mentol bronşları açarak ciğerlere çekilen katranın birikmesi için çok daha uygun bir ortam yaratır.
Mentol sigarada, sigaranın içe çekilen andaki sertliğini azaltmak, ağızda farklı bir tat bırakmak gayeleriyle kullanılmaktadır.
Mentol, hücrede nikotinik asetil kolin reseptörleri ile etkileşim içine girmekte ve bu reseptörler beyinde nikotin bağımlılığına yol açmaktadır. Yapılan çalışmalar mentollü sigara içenlerin;
* Bir günde içtikleri sigara sayısının daha az olmasına karşın sigarayı bırakmada daha çok zorlandıklarını,
* Sigarayı bıraktıktan sonra tekrar başlama oranlarının başka sigara içicilerine kıyasla daha fazla olduğunu -yeniden başlama oranlarının yüksek oluşunun mentolün, yalnızca daha fazla tat katkısı yapmanın ötesinde bir tesiri olduğunu-,
* Birebir vakitte, tütün dumanındaki toksinlere ve karbon monoksit üzere başka toksinlere sistemik maruziyetinin arttığını göstermiştir.
* ABD Besin ve İlaç Dairesi (Food and Drug Administration-FDA) mentollü sigaraların, olağan sigaralardan daha ziyanlı olduğunu açıklamıştır. FDA, mentollü sigaralarla tiryaki olmanın daha kolay, bırakmanınsa daha güç olduğunu belirtmiştir.
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) tarafından, sigara ve sarmalık kıyılmış tütün mamullerinin üretiminde ve bu eserlerin üretiminde kullanılan ham unsurların elde edilmesi sürecinde mentol yahut türevlerinin kullanılmasına yasak getirilmiştir.
Nargile
Nargile, Asya’ya mahsus klasik bir tütün içme aracıdır. Hindistan’da doğmuş, oradan İranlılar ve Araplar ortasında yaygınlaşmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda 16. Yüzyılda bir alışkanlık halini almıştır.
Nargile kullanıcıları, nargileyi sigaradan farklı “zararsız” bir eser olarak algılasa da birçok bilimsel araştırma nargilenin sanıldığı kadar suçsuz bir eser olmadığını ortaya koymuştur. Nargile; kalp ve damar hastalıkları, teneffüs yetersizliği, akciğer kanseri, diş eti hastalıkları, mesane kanseri, bronşit, yemek borusu kanseri, depresyon, yüksek tansiyon, parkinson hastalığı, ülser, ağız kanseri, akciğer rahatsızlığı, enfeksiyon ve kısırlık üzere pek çok hastalığa yol açmaktadır.
* Nargile de sigara üzere bağımlılık yapan tesire sahiptir ve sıhhate zararlıdır!
* Ortak kullanıldığı vakit tüberküloz, hepatit C, uçuk üzere bulaşıcı enfeksiyonlara neden olmaktadır.
* Söylenenlerin bilakis nargile de öbür tütün eserleri kadar tehlikelidir!
Nargilenin sıhhate sigaradan daha az ziyan verici üzere algılanmasının bir nedeni beğenilen kokusunun yanında tadıdır. Ancak bilinmelidir ki, sohbetin vazgeçilmez ögesi olduğu düşünülse de aslında çok değerli bir halk sıhhati meselesidir.
İçerisindeki ağır metaller sebebiyle bir nargilenin ortalama 4-5 paket sigarayla tıpkı oranda zehirlenmeye sebep olduğu tespit edilmiştir. Nargile’nin bu kadar ziyanlı olmasının sebebi içerdiği nikel, kobalt ve kurşun oranının sigaradan çok daha yüksek olmasıdır. Sigarada 30-80 ng kurşun bulunurken, nargilede bu oran 6870 ng’dır.
Puro
Puro, parçalanmış yahut yaprak halindeki puroluk ve kısmen sigaralık tütünlerin sarılması ile elde edilen tütün mamulüdür.
Puronun ziyanları sigaranın ziyanları ile birebirdir. Tıpkı sigaradaki tütün üzere puronun içerisinde de tütün vardır. Bu tütün topraktan gelen bir grup ağır metalleri de içermektedir. Bu metaller, yanmayla birlikte duman olarak bedene yayılır ve bedeni etkilemeye başlar. Bilhassa puronun ziyanları, belli bir müddet puro kullanımından sonra daha net ortaya çıkmaya başlar. Kalpte çarpıntı, teneffüs düzensizlikleri, formdan düşme, kendini devamlı yorgun hissetme üzere bir ekip tepkiler doğurur.
Tıpkı sigarada olduğu üzere puro da bedene önemli ziyanlar vermekte, teneffüs yolu enfeksiyonlarına, teneffüs yetmezliğine, kalp krizi riskinin 2-3 kat artmasına ve akciğer kanserine yakalanma riskini artırmaktadır.
Puro, sigaradan çok daha ziyanlı bir tütün mamulüdür. Pasif içicilik yoluyla en çok çocuk ve bebeklere ziyan vermektedir.
Pipo
Pipo tiryakileri de sigara tiryakileriyle tıpkı hastalık risklerini taşımaktadır.
ABD Kanser Kuruluşu uzmanlarından Dr. Jane Henley ve arkadaşları tarafından 2004 yılında, 138 bin 307 pipo tiryakisi ve 123 bin 44 tiryaki olmayan denek üzerinde yapılan araştırma sonunda, sigara ve puroya alternatif olarak görülen piponun da sigaranın neden olduğu hastalık risklerini motamot taşıdığı saptanmıştır.
Pipo tiryakilerini tehdit eden kanser çeşitleri ortasında; mesane kanseri, kolon/rektum kanseri, yemek borusu, böbrek, gırtlak, akciğer, orta yutak, pankreas ve mide kanserleri yer almaktadır.
Ayrıyeten piponun kalp, inme ve teneffüs yolları hastalıklarında de motamot sigara üzere rol oynadığı belirlenmiştir.
Pipo tiryakilerinin, öteki kanser çeşitlerine nazaran orta yutak, gırtlak ve akciğer kanseri konusunda da yüksek risk taşıdıkları gözlenmiştir.
Elektronik Sigara (E-Sigara)
Elektronik sigara, nikotin içeren sıvıyı buharlaştıran bir düzeneğe sahip bir araçtır. Elektronik sigara; söylenildiği üzere zararsız olmayıp insan sıhhati açısından tehlikeli olduğu bilinen hususlar ihtiva etmektedir. E-sigaralarda, sigaralardakinin gibisi (formaldehit, asetaldehit, akrolein, dietilene glikol, nikel, kromium, kurşun vb.) kimyasallar bulunmaktadır.
Günümüzde e-sigaraların güvenilirliğine ait hiçbir bilimsel çalışma yoktur. Her ne kadar bu sigaraların tütün içermediği tez edilse de içlerinde bağımlılığa yol açan nikotin bulunmaktadır.
Elektronik sigaralarda; kartuşlarında sızıntı, kartuş değişimi sonrası nikotinin kazara alınması, istem dışı yüksek doz nikotin alma mümkünlüğü üzere birçok teknik kusurlar da bulunmaktadır.
Elektronik sigaraların kullanımına bağlı ince ve çok ince sıvı parçacıkları, nikotin ve dış ortama salındıklarında kansere yol açan hususlar açığa çıkmaktadır. Bu hususlar elektronik sigaraya bağlı pasif etkilenime yol açmaktadır.
Elektronik sigaranın, toplumda sigaraya karşı oluşmuş negatif bakış açısını olumlu istikamette değiştireceği, sigaraya bakışı tekrar “normalleştireceği” telaşı bulunmaktadır. Ayrıyeten aromalı elektronik sigaraların da başta çocuklar olmak üzere bireyleri sigaraya alıştıracağı konusunda telaşlar bulunmaktadır.
ABD Besin ve İlaç Dairesi (Food and Drug Administration-FDA), 2009 yılında piyasada yer alan 18 çeşit elektronik sigara kartuşunu incelemiş ve bu araştırmalar sonunda, elektronik sigaraların gösterildiği üzere pak olmadığını, birtakım markaların elektronik sigaralarında kanserojen unsurların bulunduğunu açıklamıştır. Bu mevzuda yapılan sıhhat ikazlarının ise yetersiz olduğunu belirtmiştir.
Elektronik sigara, 4207 Sayılı Tütün Eserlerinin Ziyanlarının Önlenmesi ve Denetimi Hakkında Kanun kapsamında içeriği ne olursa olsun “tütün ürünü” olarak kabul edilmiştir. Türkiye’de hiçbir elektronik sigaraya ruhsat verilmemiştir, bu eserlerin girişi kaçak yollarla olmaktadır.
SİGARAYI BIRAKTIKTAN BEDENİNİZDE SONRA NE OLUR?
Sigarayı bıraktıktan sonra bedende birçok olumlu değişim meydana gelir. Bu değişimler şu formda sıralanabilir:
Son sigaranızdan;
* 20 dakika sonra, kalp atış suratınız ve kan basıncınız düşer,
* 12 saat sonra, kanınızdaki karbonmonoksit düzeyi olağan seviyeye gelir,
* 2 hafta – 3 aylık mühlet zarfında, kan sirkülasyonunuz nizama girer ve akciğer işlevlerinizde gelişme kaydedilir,
* 1 – 9 aylık mühlet zarfında, öksürüğünüz ve nefes darlığınız azalır,
* 1 yıl sonra, koroner kalp hastalığı riskiniz, sigara içenlerinkinin yarısı kadar olur,
* 5 yıl sonra, inme riskiniz, 5-15 yıldır sigara içmeyen birininki kadar azalır,
* 10 yıl sonra, akciğer kanserinden ölme riskiniz, sigara içenlerinkinin yaklaşık yarısı kadar olur,
* Ağız, boğaz, yemek borusu, mesane, böbrek ve pankreas kanseri riskiniz azalır,
* 15 yıl sonra, koroner kalp hastalığı riskiniz, sigara içmeyen birininkinin düzeyine iner. (Dünya Sıhhat Örgütü, 2020)
Dünya Sıhhat Örgütü (WHO) üye devletlerince 1987 yılından bu yana her yıl 31 Mayıs tarihinde tüm dünyada kutlanan Dünya Tütüne Hayır Günü (WNTD), Dünya Sigarasız Günü, Dünya Tütünsüz Günü yahut Dünya Sigarayı Bırakma Günü sigara kullanıcılarının 24 saat müddetle sigarayı bırakmalarının teşvik edildiği bir özel gündür. Bu özel gün ile her yıl dünya genelinde 5.4 milyon kişinin vefatına neden olan ve yaygın bir bağımlılık haline gelen tütün kullanımının global olarak sıhhat üzerine tesirlerine dikkat çekilmesi amaçlanmaktadır. Tütün eserlerinin ziyanları nelerdir? Tütün ve tütün eserlerinin yol açtığı problemler nelerdir?
Tütün yaprağının büsbütün yahut kısmen hammadde olarak kullanılması ile yapılan içme, buruna çekme, emme, çiğneme emelli tüm eserler “tütün mamulü” ya da “tütün ürünü” olarak isimlendirilir. Tüketimi en yaygın tütün eserleri; sigara, sarmalık kıyılmış tütün mamulü, pipo, puro, nargilelik tütün mamulü, enfiye ve çiğnemelik tütündür. Türkiye’de de en çok sigara olmak üzere, nargile, az ölçüde puro ve pipo ile lokal olarak sarmalık ve çiğneme tütün halinde tüketilmektedir.
TÜTÜN BAĞIMLILIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Dünya Sıhhat Örgütüne nazaran nikotin kullanım bozukluğu olarak da isimlendirilen tütün bağımlılığının temel belirtileri şunlardır:
* Kullanımı denetim etme kabiliyetinin bozulması,
* Tütün kullanımına başka etkinliklere nazaran daha fazla öncelik verilmesi,
* Ziyanlarla yahut olumsuz sonuçlarla karşılaşılmasına karşın kullanıma devam edilmesi ile kendini gösteren güçlü bir nikotin kullanma isteği,
* Nikotinin gittikçe eski tesirini kaybetmesi (tolerans geliştirilmesi),
* Nikotin kullanımının kesilmesi yahut azaltılması sonrasında mahrumluk belirtilerinin görülmesi,
* Tütünün tesirlerinin neden olduğu, alevlendirdiği, yineleyici toplumsal ya da şahıslar ortası meseleler olmasına rağmen tütün kullanımını sürdürme (Örneğin; tütün kullanımıyla ilgili olarak diğerleriyle tartışmalara girme),
* Yineleyici bir biçimde tehlikeli olabilecek durumlarda tütün kullanma (Örneğin; yatakta sigara içme),
* İşteki, okuldaki ya da konuttaki pozisyonunun gereği olan en önemli yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyici tütün kullanımı (Örneğin; işini engelleme.)
TÜTÜN ESERLERİNİN ZİYANLARI NELERDİR?
Tütün kullanımı aşağıdaki dört ana bulaşıcı olmayan hastalık üzerinde tesirlidir:
* Kalp ve damar hastalıkları
* Kanser çeşitleri
* Diyabet
* Teneffüs hastalıkları
Tütün kullanımı, halk sıhhati açısından kritik bir sıkıntıdır ve toplumun genel hastalık riskini ve yükünü artırmaktadır. Dünya Sıhhat Örgütünün 2019 yılı Avrupa Tütün Kullanım Trendleri Raporu’na nazaran; sigara kullanımı erken mevt riskini artırmaktadır. Birebir raporda tütün kullanımı dünyadaki erken ölümlerin önde gelen nedenlerinden biri olarak bildirilmektedir ve tüm ölümlerin yaklaşık yüzde 18 üzerinde tesirli olduğu belirtilmektedir.
SİGARALAR
Sigara, kıyılmış tütünün ince bir kağıda sarılarak hazırlandığı filtreli ya da filtresiz bir tütün eseridir. Tüm dünyada ve Türkiye’de en yaygın kullanılan tütün eseri sigaradır.
Dünyada her yıl tütün kullanımının yol açtığı sıhhat problemleri nedeniyle milyonlarca kişi hayatını yitirmektedir. Kendisi sigara içmediği halde diğerlerinin içtiği sigaraların ziyanlı tesirlerinden ötürü her yıl binlerce kişi hayatını kaybetmekte olup bu durumdan kaynaklanan vefatlar, trafik kazaları ve uyuşturucu unsur kullanımına bağlı ölümlerden çok daha fazladır.
Tütün dumanında formaldehit, siyanür, amonyak, karbon monoksit, naftalin, kadmiyum üzere 4000’den fazla kimyasal husus vardır. Bu unsurların 70’den fazlası kansere neden olmaktadır. Bu kimyasal unsurlar tütün dumanında epeyce fazla ölçüde bulunmaktadır.
Sigara yalnızca içene değil, etrafındakilere de ziyan vermektedir. Dumanı ile etrafa yayılan ziyanlı hususlar yalnızca nefesle değil, cilt üzerinden de emilerek bedene ziyan verebilir. Kana rahatlıkla karışarak bedenin bütün organlarını olumsuz tesirler.
HAFİF SİGARALAR
Sigara dumanı ölçümlerinde, içerisinde düşük katran saptanan sigaralar “light” ve “ultralight”’ olarak tanımlanmaktadır. Bu sigaralar da en az öbürleri kadar tehlikelidir.
Light sigaralar ile ilgili toplumda “daha az ziyanlı oldukları“ tarafında yanlış bir kanı oluşmuş ve bu nedenle tercih edilir hale gelmişlerdir. Halbuki light sigaraların içerisindeki katran ölçüsü daha az olsa da nikotin ölçüleri başkalarıyla birebirdir.
Fakat yapılan çalışmalar göstermiştir ki; bireyler hangi sigarayı içerse içsin, sigara içenlerin sigaraya bağlı hastalıklara yakalanma ve bunlardan ölme riski birebirdir.
Tüm içiciler bağımlılık yapan ve kansere yol açan hususlara tıpkı oranda maruz kalmaktadırlar.
Bedene daha az ziyan verdiği kanısı oluşsa da aslında light sigaralar daha derin nefes çekilerek akciğerlerin en ücra köşelerine kadar gidebilmekte ve daha harap verici olabilmektedir. Bunun yanında içiciler yeterinde sigaraya doyamayacağı için günlük içilen sigara adedini de arttırabilmektedir.
Sigara içen şahısların büyük çoğunluğu çoklukla sigaranın üretim süreci ve içerdiği hususlar hakkında bilgi sahibi değildirler. Bu durumun farkında olan sigara üreticileri eserlerini farklı isimler altında çeşitlendirerek piyasaya sürmekte ve pazarlarını genişletmeye çalışmaktadırlar. Light, hafif, düşük katranlı, mentollü üzere sigaraların tamamı sıhhate ziyanlıdır ve bağımlılık yapmaktadır.
Mentollü Sigaralar
Mentollü sigara yaygın kullanımı olan bir tütün eseridir. Tıpkı light sigaralar üzere mentollü sigaraların da daha az ziyanlı olduğu sanılmaktadır. Lakin yapılan araştırmalar göstermiştir ki mentollü sigaralar, çok daha fazla ziyanlara yol açabilmekte ve esasen ziyanlı olan sigaranın, olumsuz tesirlerinin bedene yayılma kademesi ve sürecini daha çok hızlandırabilmektedir. Mentol bronşları açarak ciğerlere çekilen katranın birikmesi için çok daha uygun bir ortam yaratır.
Mentol sigarada, sigaranın içe çekilen andaki sertliğini azaltmak, ağızda farklı bir tat bırakmak gayeleriyle kullanılmaktadır.
Mentol, hücrede nikotinik asetil kolin reseptörleri ile etkileşim içine girmekte ve bu reseptörler beyinde nikotin bağımlılığına yol açmaktadır. Yapılan çalışmalar mentollü sigara içenlerin;
* Bir günde içtikleri sigara sayısının daha az olmasına karşın sigarayı bırakmada daha çok zorlandıklarını,
* Sigarayı bıraktıktan sonra tekrar başlama oranlarının başka sigara içicilerine kıyasla daha fazla olduğunu -yeniden başlama oranlarının yüksek oluşunun mentolün, yalnızca daha fazla tat katkısı yapmanın ötesinde bir tesiri olduğunu-,
* Birebir vakitte, tütün dumanındaki toksinlere ve karbon monoksit üzere başka toksinlere sistemik maruziyetinin arttığını göstermiştir.
* ABD Besin ve İlaç Dairesi (Food and Drug Administration-FDA) mentollü sigaraların, olağan sigaralardan daha ziyanlı olduğunu açıklamıştır. FDA, mentollü sigaralarla tiryaki olmanın daha kolay, bırakmanınsa daha güç olduğunu belirtmiştir.
Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) tarafından, sigara ve sarmalık kıyılmış tütün mamullerinin üretiminde ve bu eserlerin üretiminde kullanılan ham unsurların elde edilmesi sürecinde mentol yahut türevlerinin kullanılmasına yasak getirilmiştir.
Nargile
Nargile, Asya’ya mahsus klasik bir tütün içme aracıdır. Hindistan’da doğmuş, oradan İranlılar ve Araplar ortasında yaygınlaşmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda 16. Yüzyılda bir alışkanlık halini almıştır.
Nargile kullanıcıları, nargileyi sigaradan farklı “zararsız” bir eser olarak algılasa da birçok bilimsel araştırma nargilenin sanıldığı kadar suçsuz bir eser olmadığını ortaya koymuştur. Nargile; kalp ve damar hastalıkları, teneffüs yetersizliği, akciğer kanseri, diş eti hastalıkları, mesane kanseri, bronşit, yemek borusu kanseri, depresyon, yüksek tansiyon, parkinson hastalığı, ülser, ağız kanseri, akciğer rahatsızlığı, enfeksiyon ve kısırlık üzere pek çok hastalığa yol açmaktadır.
* Nargile de sigara üzere bağımlılık yapan tesire sahiptir ve sıhhate zararlıdır!
* Ortak kullanıldığı vakit tüberküloz, hepatit C, uçuk üzere bulaşıcı enfeksiyonlara neden olmaktadır.
* Söylenenlerin bilakis nargile de öbür tütün eserleri kadar tehlikelidir!
Nargilenin sıhhate sigaradan daha az ziyan verici üzere algılanmasının bir nedeni beğenilen kokusunun yanında tadıdır. Ancak bilinmelidir ki, sohbetin vazgeçilmez ögesi olduğu düşünülse de aslında çok değerli bir halk sıhhati meselesidir.
İçerisindeki ağır metaller sebebiyle bir nargilenin ortalama 4-5 paket sigarayla tıpkı oranda zehirlenmeye sebep olduğu tespit edilmiştir. Nargile’nin bu kadar ziyanlı olmasının sebebi içerdiği nikel, kobalt ve kurşun oranının sigaradan çok daha yüksek olmasıdır. Sigarada 30-80 ng kurşun bulunurken, nargilede bu oran 6870 ng’dır.
Puro
Puro, parçalanmış yahut yaprak halindeki puroluk ve kısmen sigaralık tütünlerin sarılması ile elde edilen tütün mamulüdür.
Puronun ziyanları sigaranın ziyanları ile birebirdir. Tıpkı sigaradaki tütün üzere puronun içerisinde de tütün vardır. Bu tütün topraktan gelen bir grup ağır metalleri de içermektedir. Bu metaller, yanmayla birlikte duman olarak bedene yayılır ve bedeni etkilemeye başlar. Bilhassa puronun ziyanları, belli bir müddet puro kullanımından sonra daha net ortaya çıkmaya başlar. Kalpte çarpıntı, teneffüs düzensizlikleri, formdan düşme, kendini devamlı yorgun hissetme üzere bir ekip tepkiler doğurur.
Tıpkı sigarada olduğu üzere puro da bedene önemli ziyanlar vermekte, teneffüs yolu enfeksiyonlarına, teneffüs yetmezliğine, kalp krizi riskinin 2-3 kat artmasına ve akciğer kanserine yakalanma riskini artırmaktadır.
Puro, sigaradan çok daha ziyanlı bir tütün mamulüdür. Pasif içicilik yoluyla en çok çocuk ve bebeklere ziyan vermektedir.
Pipo
Pipo tiryakileri de sigara tiryakileriyle tıpkı hastalık risklerini taşımaktadır.
ABD Kanser Kuruluşu uzmanlarından Dr. Jane Henley ve arkadaşları tarafından 2004 yılında, 138 bin 307 pipo tiryakisi ve 123 bin 44 tiryaki olmayan denek üzerinde yapılan araştırma sonunda, sigara ve puroya alternatif olarak görülen piponun da sigaranın neden olduğu hastalık risklerini motamot taşıdığı saptanmıştır.
Pipo tiryakilerini tehdit eden kanser çeşitleri ortasında; mesane kanseri, kolon/rektum kanseri, yemek borusu, böbrek, gırtlak, akciğer, orta yutak, pankreas ve mide kanserleri yer almaktadır.
Ayrıyeten piponun kalp, inme ve teneffüs yolları hastalıklarında de motamot sigara üzere rol oynadığı belirlenmiştir.
Pipo tiryakilerinin, öteki kanser çeşitlerine nazaran orta yutak, gırtlak ve akciğer kanseri konusunda da yüksek risk taşıdıkları gözlenmiştir.
Elektronik Sigara (E-Sigara)
Elektronik sigara, nikotin içeren sıvıyı buharlaştıran bir düzeneğe sahip bir araçtır. Elektronik sigara; söylenildiği üzere zararsız olmayıp insan sıhhati açısından tehlikeli olduğu bilinen hususlar ihtiva etmektedir. E-sigaralarda, sigaralardakinin gibisi (formaldehit, asetaldehit, akrolein, dietilene glikol, nikel, kromium, kurşun vb.) kimyasallar bulunmaktadır.
Günümüzde e-sigaraların güvenilirliğine ait hiçbir bilimsel çalışma yoktur. Her ne kadar bu sigaraların tütün içermediği tez edilse de içlerinde bağımlılığa yol açan nikotin bulunmaktadır.
Elektronik sigaralarda; kartuşlarında sızıntı, kartuş değişimi sonrası nikotinin kazara alınması, istem dışı yüksek doz nikotin alma mümkünlüğü üzere birçok teknik kusurlar da bulunmaktadır.
Elektronik sigaraların kullanımına bağlı ince ve çok ince sıvı parçacıkları, nikotin ve dış ortama salındıklarında kansere yol açan hususlar açığa çıkmaktadır. Bu hususlar elektronik sigaraya bağlı pasif etkilenime yol açmaktadır.
Elektronik sigaranın, toplumda sigaraya karşı oluşmuş negatif bakış açısını olumlu istikamette değiştireceği, sigaraya bakışı tekrar “normalleştireceği” telaşı bulunmaktadır. Ayrıyeten aromalı elektronik sigaraların da başta çocuklar olmak üzere bireyleri sigaraya alıştıracağı konusunda telaşlar bulunmaktadır.
ABD Besin ve İlaç Dairesi (Food and Drug Administration-FDA), 2009 yılında piyasada yer alan 18 çeşit elektronik sigara kartuşunu incelemiş ve bu araştırmalar sonunda, elektronik sigaraların gösterildiği üzere pak olmadığını, birtakım markaların elektronik sigaralarında kanserojen unsurların bulunduğunu açıklamıştır. Bu mevzuda yapılan sıhhat ikazlarının ise yetersiz olduğunu belirtmiştir.
Elektronik sigara, 4207 Sayılı Tütün Eserlerinin Ziyanlarının Önlenmesi ve Denetimi Hakkında Kanun kapsamında içeriği ne olursa olsun “tütün ürünü” olarak kabul edilmiştir. Türkiye’de hiçbir elektronik sigaraya ruhsat verilmemiştir, bu eserlerin girişi kaçak yollarla olmaktadır.
SİGARAYI BIRAKTIKTAN BEDENİNİZDE SONRA NE OLUR?
Sigarayı bıraktıktan sonra bedende birçok olumlu değişim meydana gelir. Bu değişimler şu formda sıralanabilir:
Son sigaranızdan;
* 20 dakika sonra, kalp atış suratınız ve kan basıncınız düşer,
* 12 saat sonra, kanınızdaki karbonmonoksit düzeyi olağan seviyeye gelir,
* 2 hafta – 3 aylık mühlet zarfında, kan sirkülasyonunuz nizama girer ve akciğer işlevlerinizde gelişme kaydedilir,
* 1 – 9 aylık mühlet zarfında, öksürüğünüz ve nefes darlığınız azalır,
* 1 yıl sonra, koroner kalp hastalığı riskiniz, sigara içenlerinkinin yarısı kadar olur,
* 5 yıl sonra, inme riskiniz, 5-15 yıldır sigara içmeyen birininki kadar azalır,
* 10 yıl sonra, akciğer kanserinden ölme riskiniz, sigara içenlerinkinin yaklaşık yarısı kadar olur,
* Ağız, boğaz, yemek borusu, mesane, böbrek ve pankreas kanseri riskiniz azalır,
* 15 yıl sonra, koroner kalp hastalığı riskiniz, sigara içmeyen birininkinin düzeyine iner. (Dünya Sıhhat Örgütü, 2020)
